Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid. We hebben gezien hoe een ster van buiten ons sterrenstelsel eruitziet
Een onbewolkte, maanloze sterrenhemel die ver van de stadslichten zichtbaar is, geeft ons de mogelijkheid om met het blote oog naar duizenden sterren te kijken. Als we een verrekijker of telescoop meenemen, kunnen we natuurlijk nog veel meer sterren zien.
Dit verandert echter niets aan het feit dat, of we nu met het blote oog of door een telescoop kijken, sterren slechts lichtpuntjes zijn. Pas sinds kort beschikken astronomen over telescopen die individuele sterren niet als een punt kunnen zien, maar als een schijf waarop elk detail te zien is. Nu heeft een team van astronomen de lat in dit opzicht aanzienlijk hoger gelegd.
Voor de allereerste keer zijn astronomen erin geslaagd om een afbeelding te maken waarop de schijf van een ster buiten ons sterrenstelsel te zien is. Dit is een verbazingwekkende prestatie, want zelfs in onze directe galactische omgeving zijn we in staat om afzonderlijke massieve sterren zoals Betelgeuse in beeld te brengen.
De hoofdpersoon van de nieuwe afbeelding is een ster die gecatalogiseerd is onder het nummer WOH G64 en die zich in de Grote Magelhaense Wolk bevindt, een dwergsterrenstelsel dat in een baan om de Melkweg draait. De afstand tot de ster wordt geschat op ongeveer 160 000 lichtjaar.
Men kan zich hier afvragen waar het idee vandaan komt om zelfs maar te proberen een foto van zo'n verre ster te maken, terwijl de sterren die het dichtst bij ons staan nog steeds moeilijk zo gedetailleerd vast te leggen zijn. Het antwoord is simpel: WOH G64 is geen gewone ster. Wetenschappers kennen en bestuderen deze ster al vele jaren. Zijn charme komt voort uit zijn ronduit ongelooflijke grootte.
De ster, die zich in het stadium van rode superreus bevindt, heeft een diameter van wel 2000 keer die van de zon. Het volstaat om hier in herinnering te brengen dat onze zon 1,4 miljoen kilometer in diameter is. Dit betekent dat deze ster een diameter van bijna 3 miljard kilometer zou kunnen hebben. Dit betekent dat als hij in het midden van het Zonnestelsel zou staan, het oppervlak van de ster ergens rond de baan van Saturnus zou liggen. Mercurius, Venus, Aarde, Mars en Jupiter zouden zich binnenin de ster bevinden.
De fenomenale foto die gemaakt is met de VLTI-interferometer van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in Chili toont niet alleen de ster zelf, maar ook de omringende ring van materie, die een verrassende elliptische vorm lijkt te hebben.
WOH G64 is een ster die zich in een van de laatste fasen van zijn evolutie bevindt. Wetenschappers nemen aan dat de omringende ring in feite afgedankte materie van de ster is, die op dit moment intensief massa verliest terwijl hij het einde van zijn leven nadert in een supernova-explosie.
De eerste gedetailleerde waarnemingen van de ster werden al aan het begin van de 21e eeuw gedaan. Maar pas met het nieuwe GRAVITY-instrument dat op de interferometer is geïnstalleerd, kon zo'n nauwkeurig beeld van de ster en zijn omgeving worden gemaakt. Door de nieuwe waarnemingen (uit 2020) te vergelijken met die uit 2005 en 2007, ontdekten de wetenschappers dat de ster in slechts tien jaar wat helderheid heeft verloren.
Dit kan echter juist te wijten zijn aan het verlies van massa en het feit dat een deel van de materie die door de ster is weggegooid, zich van de ster heeft verwijderd, is afgekoeld en ons zicht op de ster zelf gedeeltelijk verduistert.
Het afwerpen van materie door de verouderende ster zelf kan duizenden jaren duren, maar dit verandert niets aan het feit dat wat we nu zien al het verval van deze ster is, dat we zeker nog lange tijd zullen kunnen observeren met behulp van andere instrumenten. Wetenschappers kijken nu al uit naar het GRAVITY+-instrument dat momenteel wordt gebouwd, waarmee we dit stellaire monster nog beter kunnen bekijken.
